Als we ons leven niet radicaal omgooien, sterven we uit. Toch blijven we de comfortabele maar suïcidale praktijken die bij de westerse levensstijl horen herhalen. We weten dat het slecht is, maar toch… Volgens filosoof Lisa Doeland kunnen we ons de klimaatcatastrofe simpelweg niet voorstellen en staat dat een leven binnen planetaire grenzen in de weg. Ze rekent af met ‘de gevaarlijke fantasieën die wij erop nahouden om onszelf te beschermen tegen de pijnlijke waarheid dat de wereld die wij kennen allang voorbij is.’ Haar boek Apocalypsofie stelt niet gerust, maar biedt wel handvatten voor een leven in tijden van uitsterving. In plaats van onszelf in slaap te sussen moeten we onszelf dwingen onze teloorgang als soort beter te verbeelden. Maar hoe doe je dat? En wat weerhoudt ons daarvan?
Over de sprekers
Lisa Doeland is filosoof. Ze werkt aan de Radboud Universiteit Nijmegen en de UvA en doet promotieonderzoek naar afval. Samen met Naomi Jacobs en Elize de Mul schreef ze Onszelf voorbij: Kijken naar wat we liever niet zien (2018). Haar essays verschenen onder meer in De Groene Amsterdammer, Wijsgerig Perspectief en de Nederlandse Boekengids. Haar nieuwe boek Apocalypsofie verschijnt op 15 juni bij Uitverij Ten Have, zie hieronder voor meer info. In plaats van een reguliere boekpresentatie gaat ze liever over de thema’s in haar boek in gesprek met drie mensen die haar interesseren en inspireren.
Thea Hilhorst is hoogleraar humanitaire hulp aan de Erasmus Universiteit Rotterdam. Ze wordt gezien als een van de grondleggers van dit vakgebied. Haar werk is zeer relevant voor verschillende grote actuele uitdagingen, waaronder internationale migratie, klimaatverandering en pandemieën. Ruim 274 miljoen mensen zijn dit jaar wereldwijd afhankelijk van humanitaire hulp in situaties van oorlog, rampen en armoede en dat aantal zal door de klimaatcrisis sneller toenemen. Thea Hilhorst ontving vorig jaar de hoogste wetenschappelijke onderscheiding van Nederland, de Spinoza-premie en gaf recent in toga een toespraak tijdens de bezetting van de A12-door Extinction Rebellion.
Loes Damhof werd in 2016 verkozen tot Docent van het Jaar van het hoger onderwijs. De bijbehorende Comenius-beurs stak ze in het verfijnen van het Futures Literacy gedachtegoed, dat door de UNESCO voor beleidsmakers is ontwikkeld. Futures Literacy is een vaardigheid waarmee je leert begrijpen wat de rol van de toekomst is in je denken en doen. Loes: “Toekomstbeelden zijn een soort van lenzen waardoor we kijken om meer te zien in het nu. Alleen dan kunnen we beter geinformeerde beslissingen nemen en bijdragen aan de kwaliteit van onze eigen compost.” Loes bekleedt nu een UNESCO leerstoel, faciliteert trainingen en workshops wereldwijd en heeft deze manier denken en zijn zelf volledig omarmd.
Femke Sleegers gebruikt haar psychologische kennis om social tipping points te bewerkstelligen. Waar de ecologische kantelpunten ervoor kunnen zorgen dat we binnenkort al een point of no return bereiken, zijn sociale kantelpunten juist onze hoop in bange dagen. In dat kader werkt Femke met Reclame Fossielvrij aan een verbod op fossiele reclames om zo te veranderen wat we als samenleving normaal gedrag vinden. Waar we nu niet meer kunnen voorstellen dat we in de klas mogen roken, kunnen we ons over 10 jaar misschien niet meer voorstellen dat onze steden en kranten vroeger uitpuilden van advertenties voor SUV’s, cruise-reizen en vliegvakanties te midden van de klimaatcrisis.
Met post-apocalyptische muziek door
De Haagse mannen van LAU. Ze brengen een fenomenaal verhaal met een rauw randje. Vanuit het hart gebrachte vertellingen worden scherp ondersteund door zwoele gitaren, een hypnotiserende orgelfanfare en opzwepende drumpartijen. Stevige progressieve poprock wordt afgewisseld met reflectieve ballads waar de melancholie vanaf druipt, en dát allemaal in je moerstaal.
Met Stefan de Lauw op gitaar en zang, Willem op gitaar, Roan op drums, en Sander op orgel.
En de verbeeldingskracht van
Klimaatdichter Will Kranendonk. Will (1994) is schrijver en dichter, ze schrijft voor zowel kinderen als volwassenen. Haar werk verscheen o.a. in Tirade, DWB, Liegend Konijn, De Revisor en op Lilith Magazine. In 2022 verscheen haar debuutroman ‘De Geliefden’. De Klimaatdichters geloven dat poëzie een belangrijke rol kan vervullen om het tij te keren, als creatief en inspirerend geluid in de strijd voor het klimaat.
Over de moderator
Evanne Nowak werkt als freelance programmamaker, curator en moderator op het snijvlak van filosofie, ecologie, kunst en rechtvaardigheid. Terugkerende vragen die zij onderzoekt in haar programma’s zijn: hoe te leven in een tijd van ecologische ontwrichting? Hoe kunnen we onze gevoelens van klimaatdepressie en eco-angst serieuzer nemen? Ze niet relativeren of laten uitdoven, maar doorleven, onderzoeken en omzetten in politieke emoties: solidariteit met niet-menselijke en met toekomstige, verre, onbekende anderen?
Leven gaat onvermijdelijk gepaard met verlies, met verval en met afval – wie leeft maakt vuile handen en laat een ecologische voetafdruk achter. Toch dromen we liever van recycling zonder restjes binnen een circulaire economie, van een wereld waarin alles zich laat opruimen en oplossen. Lisa Doeland confronteert ons met het illusoire karakter van deze ‘Groene droom’. Apocalypsofie stelt niet gerust, maar biedt wel handvatten voor leven in tijden van uitsterving. Waar het op aankomt, is jezelf steeds de vraag stellen hoe je dat zo goed mogelijk kunt doen.
“Facing a future of accelerating climate change while blind to worst-case scenarios is naive risk management at best and fatally foolish at worst,” the scientists said, adding that there were “ample reasons” to suspect global heating could result in an apocalyptic disaster. “The more we learn about how our planet functions, the greater the reason for concern. We must do the maths of disaster in order to avoid it.”
Als het laatste IPCC-rapport ons iets leert, is het dat de wereld zoals we die kennen ten dode opgeschreven is en dat onze gehechtheid aan deze wereld ons in de weg zit. Hoe moet de mens daarmee omgaan?
Hoogleraren Thea Hilhorst en Klaas Landsman - beiden in 2022 ontvanger van de hoogste wetenschappelijke onderscheiding van Nederland, de Spinozapremie – hielden een toespraak tijdens de bezetting van de A12 door Extinction Rebellion. Waarom deden zij als wetenschappers mee aan deze actie?
We are just living our lives: driving the kids to school, heating our homes, putting food on the table. Only once we accept the threat of climate change do these neutral acts become poisoned with intention – so we readily reject that knowledge, or react to it with anger and resentment. Even worse, climate change appears to contain a royal flush of other qualities that are notoriously hard for our brains to engage with: it requires immediate personal sacrifices now to avoid uncertain collective losses far in the future.
Voor jongere generaties ligt de klimaatcrisis hun hele leven lang al op de loer: bedreigend, groots en vaak onzichtbaar. De tijd dringt, de klimaatcrisis groeit en de druk op onze schouders neemt toe. Maar wat doet dit eigenlijk met onze emoties en wat betekenen die emoties voor ons gedrag? Verlamt de klimaatcrisis of maakt die ons juist strijdlustig?
The future does not exist, we can only imagine it. By expanding how we imagine futures, we can see the present differently and learn how to embrace uncertainty. Loes Damhof is a 21st Century Skills teacher at the Communication & Multimedia Design program at the Hanze University of Applied Sciences in Groningen and responsible for the learning path: the skills, knowledge and attitude that you need as a student to keep you going in an uncertain future. This talk was given at a TEDx event using the TED conference format but independently organized by a local community.
Lisa Doeland leert ons uitsterven. In haar boek Apocalypsofie. Over recycling, groene groei en andere gevaarlijke fantasieën filosofeert ze over het einde van de wereld zoals we die kennen. Die wereld bestaat allang niet meer, schrijft ze. Het komt erop aan om in de brokstukken zo goed mogelijk te leven en als soort zo goed mogelijk uit te sterven.
Niet het idee dat het beter zal worden, maar stilstaan bij de klimaatramp die zich om ons heen voltrekt. Volgens filosoof Lisa Doeland kunnen we alleen dan onze verantwoordelijkheid nemen.
De wereldwijde omvang van populaties gewervelde dieren is de afgelopen vijftig jaar afgenomen met 69 procent. Dat constateert het Wereld Natuur Fonds (WNF) in het donderdag gepresenteerde Living Planet Report, waarin de organisatie elke twee jaar de balans van de natuur opmaakt.
National parliaments, cities, newspapers, ad agencies, museums. They all want to break with fossil ads. On our website we feature the successes and ongoing initiatives that are known to us.
Wat kunnen bewegingen leren van een gekke danser op een festival? Dit korte filmpje werd al miljoenen keren bekeken en wordt gebruikt bij trainingen door onder meer Milieudefensie.
Overall, we find that the systems collapse sooner. Accelerating stress levels, increasing frequencies of extreme events and strengthening intersystem connections suggest that conventional modelling approaches based on incremental changes in a single stress may provide poor estimates of the impact of climate and human activities on ecosystems.
